Aprann Kreyòl ak Kilti Ayiti

Alfabè

Alfabè lang kreyòl ayisyen

Alfabè kreyòl ayisyen an

Alfabè lang kreyòl ayisyen an gen 32 grafèm ladan l. Yon grafèm se yon tèm lenguis yo itilize pou pale de yon senbòl ki reprezante yon son. Piske gen son oswa fonèm nan alfabè kreyòl ayisyen an ki fòme ak plizyè lèt, nou pa di alfabè a gen 32 lèt, men nou di li gen 32 grafèm. Men 32 grafèm alfabè kreyòl ayisyen an:
a, an, b, ch, d, e, è, en,
f, g, h, i, j, k, l, m,
n, ng, o, ò, on, ou, oun p,
r, s, t, ui, v, w, y, z.

Nou ka divize 32 grafèm sa yo an 2 gwoup: 18 konsòn ak 14 vwayèl.

Nou ka divize konsòn yo an 2 gwoup: Konsòn nazal: m, n ak ng. Epi rès konsòn yo se konsòn oral. E vwayèl yo kapab sibdivize an 3 lòt gwoup: 8 vwayèl oral (ou vwayèl bouch), 4 vwayèl nazal (oswa vwayèl bouch-nen) e 2 demi vwayèl (ou vwayèl-konsòn).

Konsòn ak vwayèl yo.

Konsòn ak vwayèl

Men lis 18 konsòn ki nan alfabè a:
b, ch, d, f, g, h, j, k, l, m, n, ng, p, r, s, t, v ak z.

Konsòn ak vwayèl

Gen 14 vwayèl. Vwayèl yo sibdivize an 3 gwoup:
Uit vwayel oral (vwayèl bouch): a, e, è, i, o, ò, ou, ui ak ui.

NB: Yo rele “ui” yon “wayèl espesyal” tou.

Kat vwayèl nazal (bouch-nen): an, en, on ak oun.

Twa demi vwayèl (vwayèl-konsòn oswa demi-konsòn):  w ak y.

Tablo pwononsyasyon

GafèmPwonon.Fonetik (IPA)Egzanp
1aa /a//a/anana / pàn
2anan /ã//ã/anj
3bb /be//b/balon
4ch/ʃ//ʃ/chat
5dde /de//d/domino
6ee /e//e/epe / énmi
7èè /ɛ//ɛ/èg
8enen /ɛ̃//ɛ̃/èg
9fèf /ɛf//f/fenèt
10gje /ʒe//g/gita
11hach /aʃ//h/hing hang
12ii /i//i/izin
13jji /ʒi//ʒ/Jezi
14kka /ka//k/kepi
15lèl /ɛl//l/lanp
16mm /ɛm//m/moto
17nn /ɛn//n/nich
18ng /ŋ//n/ling, hinghang
19oo /o//o/oto jón
20òò /ɔ//ɔ/òdinatè
21onon /ɔ̃//ɔ̃/pon
22ouou /u//u/tanbou
23ounoun /un//u/choukoun
24ppe /pe//p/papa
25rèr /ɛɣ/~/r/radyo
26sès /ɛs//s/sandal
27tte /te//t/tab
28uiui /ɥi//ɥi/uit
29vve /ve//v/valiz
30wdouble v /dubleve//w/wout
31yigrèk /igʁɛk//j/yanm
32zzèd /zɛd//z/zwazo

Leave a Comment